Poecilotheria metallica, znana również jako „ptasznik metaliczny” lub „ptasznik sapfirowy”, to jeden z najbardziej fascynujących i pożądanych gatunków ptaszników na świecie. Wyróżnia się intensywnie niebieskim ubarwieniem, które sprawia, że jest prawdziwym klejnotem w kolekcjach terrarystycznych. Choć ptaszniki nie są gadami (należą do pajęczaków), ten gatunek często wzbudza zainteresowanie wśród hodowców różnych egzotycznych zwierząt. Przyjrzyjmy się bliżej temu wyjątkowemu stworzeniu, jego biologii, wymaganiom hodowlanym oraz statusowi ochronnemu.
Charakterystyka gatunku Poecilotheria metallica
Poecilotheria metallica to ptasznik należący do rodziny Theraphosidae, rodzaju Poecilotheria, który obejmuje nadrzewne gatunki występujące naturalnie w Indiach i Sri Lance. Ten wyjątkowy gatunek został odkryty stosunkowo niedawno – naukowo opisano go dopiero w 1899 roku, a następnie „zaginął” dla nauki, by zostać ponownie odkrytym w 2001 roku.
Najbardziej charakterystyczną cechą tego ptasznika jest intensywnie niebieskie ubarwienie ciała, które występuje zarówno u samców, jak i samic. Ta metaliczna barwa jest szczególnie wyraźna u młodych osobników i dorosłych samców. Samice z wiekiem mogą nieznacznie tracić intensywność niebieskiego koloru, nabierając delikatnych brązowych odcieni, co pomaga w identyfikacji płci.
Dorosły ptasznik Poecilotheria metallica osiąga rozpiętość odnóży do około 15-20 cm, przy czym samice są zazwyczaj większe i masywniejsze od samców.
Oprócz niebieskego ubarwienia, charakterystyczne dla tego gatunku są białe wzory na odnóżach i opistosomie (odwłoku). Wzory te nie są jedynie ozdobą – pełnią funkcję kamuflażu w naturalnym środowisku, gdzie ptasznik ten zamieszkuje korę drzew, wtapiając się w mozaikę światła i cienia.
Naturalne środowisko i status ochronny
Poecilotheria metallica występuje endemicznie w bardzo ograniczonym obszarze centralnych Indii, w stanie Andhra Pradesh, głównie w okolicach rezerwatu Nandyal. Jego naturalnym środowiskiem są lasy liściaste, gdzie prowadzi nadrzewny tryb życia, kryjąc się w dziuplach i szczelinach kory drzew, skąd poluje na swoje ofiary.
Gatunek ten znajduje się w krytycznej sytuacji ze względu na niezwykle ograniczony zasięg występowania i postępującą degradację naturalnego środowiska. Poecilotheria metallica jest wpisany na Czerwoną Listę IUCN jako gatunek krytycznie zagrożony (CR – Critically Endangered). Wycinka lasów, rozwój rolnictwa oraz nielegalne odławianie do celów handlowych stanowią główne zagrożenia dla jego przetrwania w naturze. Szacuje się, że dzika populacja tego gatunku dramatycznie maleje z każdym rokiem.
Hodowla Poecilotheria metallica w terrarium
Utrzymanie ptasznika metallica w warunkach domowych wymaga odpowiedniego przygotowania i wiedzy. Jako gatunek nadrzewny, potrzebuje on wysokiego terrarium z możliwością wspinaczki. Optymalne wymiary dla dorosłego osobnika to około 30x30x45 cm (szerokość x głębokość x wysokość), choć większa przestrzeń zawsze będzie lepszym wyborem.
Kluczowe elementy wyposażenia terrarium:
- Pionowe elementy kory lub specjalne tło terrarystyczne umożliwiające wspinaczkę
- Kryjówka, np. w postaci połówki kory korkowej lub kokosa
- Podłoże utrzymujące wilgotność (mieszanka ziemi do kwiatów, torfu, włókna kokosowego)
- Małe naczynie z wodą, regularnie wymienianą
- Rośliny (żywe lub sztuczne) zwiększające poczucie bezpieczeństwa ptasznika
Warunki środowiskowe
Dla prawidłowego rozwoju ptasznika metallica należy zapewnić następujące parametry, zbliżone do tych panujących w jego naturalnym środowisku:
- Temperatura: 24-28°C w dzień, możliwy spadek do 22°C w nocy
- Wilgotność powietrza: 65-75%
- Wentylacja: umiarkowana, bez przeciągów
- Cykl dobowy: standardowy rytm dnia i nocy
Regularne zraszanie ścian terrarium (1-2 razy w tygodniu) pomoże utrzymać odpowiednią wilgotność. Należy jednak unikać nadmiernego zawilgocenia podłoża, które może prowadzić do rozwoju pleśni, grzybów i chorób. Dobra cyrkulacja powietrza jest równie ważna jak utrzymanie wilgotności.
Żywienie i zachowanie
Poecilotheria metallica, jak wszystkie ptaszniki, jest drapieżnikiem. W naturze poluje głównie na owady, małe jaszczurki i inne bezkręgowce. W warunkach hodowlanych podstawę diety stanowią:
- Karaczany (np. argentyńskie, dubia)
- Świerszcze
- Szarańcza
- Larwy mącznika młynarka
Dorosłe osobniki należy karmić 1-2 razy w tygodniu, młode częściej – 2-3 razy w tygodniu. Wielkość ofiary powinna być dostosowana do rozmiaru ptasznika – nie powinna przekraczać rozmiaru jego odwłoka. Warto urozmaicać dietę ptasznika, co zapewni mu wszystkie niezbędne składniki odżywcze.
Warto pamiętać, że Poecilotheria metallica, jak wszystkie ptaszniki z rodzaju Poecilotheria, posiada silny jad, który może powodować dotkliwe objawy u człowieka, włączając ból, obrzęk, skurcze mięśni i ogólne osłabienie trwające nawet kilka dni.
Ptaszniki z tego gatunku są znane z niezwykłej szybkości i zwinności. Potrafią błyskawicznie przemieszczać się po terrarium, co w połączeniu z potencjalnie niebezpiecznym jadem czyni je gatunkiem nieodpowiednim dla początkujących hodowców. Są również dość płochliwe i raczej unikają konfrontacji, preferując ucieczkę. Rzadko przyjmują postawę obronną, ale gdy się to zdarzy, mogą być bardzo agresywne i nie zawahają się użyć swoich jadowych szczękoczułek.
Rozmnażanie i rozwój
Rozmnażanie Poecilotheria metallica w warunkach hodowlanych jest możliwe, choć wymaga doświadczenia i cierpliwości. Samice dojrzewają płciowo po około 1,5-2 latach, samce nieco wcześniej – po około roku. Samce żyją krótko, zazwyczaj tylko kilka miesięcy po ostatniej wylince do formy dorosłej, podczas gdy samice mogą dożyć nawet 12-15 lat, co jest typową różnicą dla większości gatunków ptaszników.
Proces rozmnażania rozpoczyna się od wprowadzenia samca do terrarium samicy. Jest to delikatny moment wymagający nadzoru hodowcy, gdyż istnieje ryzyko, że samica zaatakuje samca. Po udanej kopulacji, samica po kilku tygodniach lub miesiącach tworzy kokon jajowy zawierający zazwyczaj 50-150 jaj. Inkubacja trwa około 6-8 tygodni, po czym wylęgają się nimfy, które po pierwszej wylince stają się małymi ptasznikami.
Młode ptaszniki początkowo można trzymać razem, ale w miarę wzrostu należy je rozdzielić ze względu na możliwy kanibalizm. Osobniki tego gatunku rosną stosunkowo szybko, osiągając dojrzałość płciową w ciągu 1-2 lat. Prawidłowe żywienie i optymalne warunki środowiskowe są kluczowe dla zdrowego rozwoju młodych ptaszników.
Podsumowanie
Poecilotheria metallica to wyjątkowy gatunek ptasznika, który dzięki swojemu spektakularnemu niebieskiemu ubarwieniu zdobył popularność wśród hodowców na całym świecie. Jego hodowla wymaga jednak odpowiedniego przygotowania, wiedzy i ostrożności ze względu na potencjalnie niebezpieczny jad oraz specyficzne wymagania środowiskowe.
Rosnąca popularność tego gatunku w hodowlach przyczyniła się do zwiększenia jego dostępności na rynku terrarystycznym, co paradoksalnie może pomóc w zachowaniu gatunku, który w naturalnym środowisku jest krytycznie zagrożony. Cena Poecilotheria metallica jest stosunkowo wysoka w porównaniu do innych ptaszników, szczególnie w przypadku samic, które mogą kosztować nawet kilkakrotnie więcej niż samce, osiągając wartość kilkuset euro za młody osobnik.
Pamiętajmy, że decydując się na hodowlę tego fascynującego gatunku, bierzemy odpowiedzialność za żywe stworzenie wymagające odpowiednich warunków i troski przez wiele lat. Warto również rozważyć zakup osobników z legalnych hodowli, co przyczynia się do ochrony dzikich populacji tego zagrożonego gatunku. Odpowiedzialna hodowla nie tylko dostarcza satysfakcji, ale może również przyczynić się do zachowania bioróżnorodności naszej planety.
